Liczba pochowanych.

Wszelkie dane na temat liczby osób pochowanych na cmentarzach i kwaterach wojennych należy traktować z daleko idącą ostrożnością.

Praktycznie niemożliwe jest podanie chociażby przybliżonej liczby pochowanych w zbiorowych grobach na terenach dawnych obozów pracy i obozów dla jeńców radzieckich. Dostępne opracowania używają określeń typu "od kilku do kilkudziesięciu tysięcy". Niemalże całkowity brak wiarygodnych źródeł archiwalnych nie pozostawia większych nadziei na jakikolwiek postęp w tym zakresie.

Teoretycznie nie powinno być żadnych kłopotów z poległymi żołnierzami Wojska Polskiego i Armii Radzieckiej - istnieje sporo oficjalnych źródeł podających konkretne liczby. Są to przede wszystkim:

• ewidencje poszczególnych cmentarzy /tzw. "księgi pochowanych" lub "księgi cmentarne"/,

• dokumenty będące w posiadaniu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa,

• zasoby archiwum Polskiego Czerwonego Krzyża /raporty ekshumacyjne/,

• archiwalne dokumenty wydziałów odbudowy i gospodarki komunalnej dawnych wojewódzkich rad narodowych /urzędowa dokumentacja z zakresu grobownictwa wojennego/,

• publikacje naukowo - historyczne.

Problem w tym, że liczby pochowanych podawane przez rozmaite źródła potrafią się znacząco różnić. I o ile różnica kilku czy kilkunastu osób nie wydaje się być rażąca, o tyle rozbieżności rzędu kilkudzisięciu lub nawet ponad stu pochowanych na danym cmentarzu mogą już wzbudzać zaniepokojenie. Opisując poszczególne cmentarze będziemy konfrontować podawane liczby, spróbujemy też wyjaśnić naturę i przyczyny ewentualnych niezgodności. Wiele istotnych informacji będzie zawierał artykuł o historii cmentarnictwa wojennego na Pomorzu Zachodnim który zostanie zamieszczony w nieco późniejszym okresie.

Należy również zwrócić uwagę na kwestię tożsamości pochowanych. Bardzo wielu z nich spoczywa na cmentarzach jako bezimienni /nn/. W przypadku żołnierzy Armii Radzieckiej jest to wręcz zdecydowana większość - ponad 80 % ogólnej liczby. Dotyczy to także ok. 30 % pochowanych żołnierzy Wojska Polskiego. Ponadto w bardzo wielu przypadkach upamiętnione na cmentarzach nazwiska nie są zgodne z prawdziwymi nazwiskami pochowanych żołnierzy. To godne pożałowania zjawisko występuje na masową skalę w przypadku żołnierzy Armii Radzieckiej, dotyka jednak także - na szczęście w dużo mniejszym stopniu - żołnierzy Wojska Polskiego.

Poniżej zamieszczamy dwa tabelaryczne zestawienia liczby żołnierzy pochowanych na cmentarzach i kwaterach wojennych położonych na terenie woj. zachodniopomorskiego.

Tabela nr 1 prezentuje dane dotyczące żołnierzy Armii Radzieckiej zawarte w " Katalogu miejsc pochówku żołnierzy, jeńców wojennych i cywilnych obywateli ZSRR poległych i zmarłych w czasie II wojny światowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej" /Каталог захоронений советских воинов, военнопленных и гражданских лиц, погибших в годы Второй мировой войны и погребенных на территории Республики Польша/. Pozycja ta została wydana w 2003 r wyłącznie w języku rosyjskim przez MON i MSZ Federacji Rosyjskiej we współpracy z Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Można ją więc uznać ją za odzwierciedlenie aktualnego stanu wiedzy oficjalnych czynników polskich i rosyjskich w zakresie omawianych zagadnień.

Tabela nr 1.

Tabela nr 2 zawiera dane dotyczące pochowanych żołnierzy Wojska Polskiego. Nie są to liczby zaczerpnięte z żadnego oficjalnego zestawienia, gdyż takowe nie istnieją bądź nie są dostępne. Są to dane zebrane z różnych źródeł cząstkowych takich jak zarządy poszczególnych cmentarzy, Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki, publikacje i opracowania. Liczby te nie zostały na razie zweryfikowane. Jednak naszym zdaniem są stosunkowo wiarygodne i jako takie pozwalają na zapoznanie się z poruszanym tematem.

Tabela nr 2