Status prawny i organizacyjny.

Status prawny cmentarzy wojennych w Polsce określa Ustawa z dnia 28 marca 1933 r. (sic!) o grobach i cmentarzach wojennych. Ostatnia nowelizacja tej ustawy miała miejsce 23 czerwca 2006 r. Od kilku lat w Sejmie trwają prace legislacyjne nad nową ustawą o miejscach pamięci narodowej, jednak jak dotąd nie zakończyły się sukcesem.

Grobami wojennymi w rozumieniu obowiązującej ustawy (art.1) są:
1) groby poległych w walkach o niepodległość i zjednoczenie Państwa Polskiego,
2) groby osób wojskowych, poległych lub zmarłych z powodu działań wojennych, bez względu na narodowość,
3) groby sióstr miłosierdzia i wszystkich osób, które, wykonując zlecone im czynności przy jakiejkolwiek formacji wojskowej, poległy lub zmarły z powodu działań wojennych,

4) groby jeńców wojennych i osób internowanych,

5) groby uchodźców z 1915 r.,

6) groby osób wojskowych i cywilnych, bez względu na ich narodowość, które straciły życie wskutek represji okupanta niemieckiego albo sowieckiego po dniu 1 września 1939 r.,

7) groby i cmentarzyska prochów ofiar niemieckich i sowieckich obozów,

8) groby osób, które straciły życie wskutek walki z narzuconym systemem i represji totalitarnych w okresie od 1944 r. do 1956 r.

Cmentarzami wojennymi w rozumieniu ustawy są cmentarze, przeznaczone do chowania zwłok wymienionych wyżej osób.
Pojęcie kwatery wojennej nie jest zdefiniowane ustawowo. W ogólnym rozumieniu jest to wydzielone miejsce na cmentarzu komunalnym lub wyznaniowym obejmujące groby wojenne.

Groby i cmentarze wojenne pozostają pod opieką Państwa (art. 6). Zwierzchni nadzór nad nimi sprawuje minister kultury i dziedzictwa narodowego, z zachowaniem uprawnień przysługującym Kościołom i innym związkom wyznaniowym, wójtom, burmistrzom i prezydentom miast jak również Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Koszty utrzymania grobów i cmentarzy wojennych są ponoszone ze środków budżetu państwa. Wojewoda może w drodze porozumienia powierzyć jednostce samorządu terytorialnego obowiązek utrzymania grobów i cmentarzy wojennych, z jednoczesnym przekazaniem odpowiednich funduszy, jeżeli jednostka samorządu terytorialnego nie przejmie tego obowiązku bezpłatnie. Minister kultury i dziedzictwa narodowego może także powierzyć fundacjom, stowarzyszeniom i instytucjom społecznym, za ich zgodą, obowiązek utrzymania grobów i cmentarzy wojennych.

W praktyce zarządzanie cmentarzami wojennymi spoczywa w rękach jednostek zarządzających cmentarzami komunalnymi - z reguły są to miejskie lub gminne zakłady gospodarki komunalnej. Stan ten regulują porozumienia zawarte pomiędzy Wojewodą Zachodniopomorskim a organami samorządowymi poszczególnych miast i gmin w ramach powierzonych im zadań bieżących. Wojewoda Zachodniopomorski przekazuje też środki finansowe na utrzymanie i konserwację grobów i cmentarzy wojennych. Wydatkowanie tych środków jak również ogólny stan nadzoru i opieki nad cmentarzami wojennymi podlega kontroli ze strony Wydziału Polityki Społecznej Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego.

Status licznych na terenie województwa zachodniopomorskiego cmentarzy i mogił wojennych żołnierzy Armii Radzieckiej regulują dodatkowo postanowienia umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o grobach i miejscach pamięci ofiar wojen i represji podpisanej w Krakowie w dniu 22.02.1994 r.